مسجد المهدی فلسطین مشهد

شرح فضاهای اساسی ، جانبی و الحاقی
فضاهای مهم
۱- شبستان (ورودی ، گنبد منزل و محراب) .
۲ – صحن (ایوان ، رواق و… ) .
۳ – هشتی .
۴ – رمز در مسجد (بعنوان نشان شهری بدنه مسجد) .
۵- جلوخان (پیش دور و اطراف) .

مثال ای از پیاده سازی مسجد

فضاهای جانبی
با تمرکز ضوابط پیاده سازی مساجد ، فضاهایی که درخصوص بی واسطه با فضاهای اساسی (صحن و شبستان) هست فضاهای جانبی نامیده می‌شوند.

۱- فرهنگی ( تلاوت منزل ، آموزشی ، …. ) .
۲- کتابخانه .
۳- خدماتی ( آبدارخانه ، دفتر کار روضه خوان ، وضوخانه وآبریزگاه ، انبار ، امورخیریه ،
ت فضاهای چند منظوره ، تالار های مراسم مذهبی ، محل کار مسجد ، دفتر کار بسیج وهیئامناء ) .
۴- خانه خادم .

فضاهای الحاقی ( ترجیحا جداگانه از مسجد )
فضاهائی که دارنده همت جدا و نیازی به رابطه بدون واسطه با فضاهای اصلی مسجد ندارند.

۱- تجاری .
۲- آشپزخانه .
۳- بیمارستان .
۴- مقر بسیج .
۵- صندوق قرض الحسنه .
۶ – خانه روضه خوان .
۷- مهمانسرا .

الزامات پیاده سازی
جهت قبله
با دقت قوانین پیاده سازی مساجد اولی نکات برای اقامه نماز ، تشخیص جهت قبله می‌باشد برای ایستادن به سمت آن ، از این رو فضای شبستان مورد نیاز میباشد در نشان دادن سمت قبله خوانا باشد . این دستور اساسی از روش عنصر شاخص محراب در دیواره سمت قبله نگهبانی می‌شود . معمولا انحرافی که در تاثیر زاویه قبله از شمال و جنوب تشکیل داد میگردد ، می بایست به نحو مطلوبی در طرح مستهلک شود که صفوف نمازگزاران با دیوارهای طرفین جهت عمود داشته باشند .

مثال ای از پیاده سازی مسجد

اتصال صفوف
از موقعیت درستی اقامه نماز جماعت ، اتصال نمازگزار از جلو یا این که از یک پهلو به صف نمازگزاران می‌باشد ؛ براین اساس که مسافت هر نمازگزار با پهلویی یا این که روبرویی به حدی باشد که نمازگزار دیگری فی مابین آنان نتواند مکان بگیرد . اگر نماز جماعتی قرار باشد در تعدادی تراز متعدد برگزار گردد ، شرط اتصال صفوف این میباشد که امام جماعت تحت خیس از مامومین باشد .

معمولا محدوده نمازگزار در شایسته ترین وجه مستطیل کشیده در جهت صفوف میباشد . سرانه نمازگزار در حالت معمولی حدود ۰.۶ متر مربع میباشد.

برای نمازگزاران باید از روش تشکیل صفوف جماعت با امام ، شم حضور در جماعت وجود داشته باشد . لذا صورت شبستان نباید به نحوی باشد که برخی از نمازگزاران از گروه پرت و جداگانه افتند و یا این که در سایه ردیف های ضخیم یا این که پشت دیواره های بند و موانعی از آن دست قرار گیرند . این امر در مواردی که بدون چاره از طرح نیم طبقه و یا این که طبقات هستیم آلرژی بیشتری مییابد .لذا تعبیه جان تامین های مشبک در جهت تولید حس حضور در فضای واحد جماعت پیشنهاد میشود .

در همین مورد ، عرصه ای که برای خانم های نمازگزار حدس میشود ( چه همسطح ، چه با اختلاف سطح با آقایان ) مطلوب خیس می‌باشد از که اگرکه حالت اذن دهد از پهلو نیز اتصال داشته باشد ، تا در مواردی که جمعیت آقایان نمازگزار معدود می‌باشد اتصال صفوف ممکن باشد . طول نیم طبقه از تراز شبستان نباید به حدی باشد که‌این شم حضور خدشه دار گردد . برای این حد نمی اقتدار عدد روشنی گزینش کرد به این دلیل که به متغیر های متعددی زیرا صورت و اندازه و تناسبات شبستانی بستگی دارااست .

تراز محراب امام جماعت باید از کف شبستان و حتی فضاهای جنبی پایین خیس باشد ، که در‌این‌حالت‌ پیشرفت صفوف جماعت به فضاهای جنب شبستان در مواقع کثرت نمازگزاران با گونه های مواجه نگردد .

هندسه و صورت شبستان باید به گونه ای باشد که با رعایت احکام اتصال صفوف ، حتی المقدور هیچ مانعی برای تشکیل صفوف نمازگزاران وجود نداشته باشد .

آستانه ورود به شبستان
با دقت قوانین پیاده سازی مساجد ،زیرا صفوف جماعت می بایست به ندرت از سمت محراب تشکیل و کامل شدن گردد و نماز خواندن در مقابل در و درگاه کراهت دارااست ، محل ورود به عرصه جماعت عالی است در مرتبه نخستین از سمت مقابل قبله پشت سر نمازگزاران و آن گاه از طرفین باشد و ورود اشخاص تازه وارد سبب عدم حضور قلب نمازگزاران نگردد .

کفش کن
از ضروریات دیگر ، گزینه کفش کن و ازدحام در مواقع ورود و خروج میباشد . مهم‌ترین آیتم درباره‌ی جا کفشی وضعیت و صورت استقرار آن در مسیر رفت و رجوع نمازگزاران میباشد ، به نحوی که در نگهداری بهداشت و عصمت و طهارت شبستان ، به خصوص هنگام خروج نمازگزاران ازدحام تشکیل داد نشود .

اگر لزوم هایی نظیر صورت و شرایط و اندازه زمین ایجاب کرد که جا کفشی در داخل شبستان قرار گیرد ، اصول خاطر گردیده می بایست با آلرژی بیشتری رعایت خواهد شد . وجود جا کفشی در باطن شبستان تا شعاعی از سطح شبستان را برای اقامه نماز نامطبوع می سازد . سعی بر رعایت این نکته و غیروابسته سازی نسبی عرصه نماز از سطح های عملکردی مختل کننده از بایستگی های مهم پیاده سازی است . در این باره هرچه همپوشانی عرصه های غیر نماز و کناره هایی که مطلوب نماز وجود ندارد ( مثل حوزه ورودی ) بیشتر باشد ، کارداران مختل کننده عرصه نماز کمتر خواهد بود .

جا کفشی برای مواردی که شبستان با حداکثر گنجایش ممکن عمل می نماید سطح متعددی را اشغال می نماید که در بقیه مواقع فارغ از به کارگیری میماند لذا وجود گزینه های دیگر در کنار جا کفشی به به کارگیری با صرفه از دور و بر یاری می رساند. سطح و مقدار جا کفشی خوب میباشد مطابق تعداد نمازگزاران در وضعیت مناسب احتساب خواهد شد خیر بر طبق گنجایش حداکثر شبستان .

از‌آنجا که اهل تسنن مجموع زمین مسحد را تمیز و مطهر می‌دانند، نمازگزار پیش از ورود به صحن کفش هایش را می نماید . چه نماز در صحن و چه در شبستان . در اینصورت هم گشوده بایستی به ازدحام ، تراکم کفش ها و بهداشت دور و اطراف توجه خواهد شد و اجرا عمل نیز تا حد قابلیت و امکان تسهیل خواهد شد و همینطور شفافیت بین فضای صحن مسجد و شبستان نگهداری خواهد شد که صحن شبستان حتی المقدور به هم پیوسته به لحاظ آیند .

لحاظ به تنوع زیاد حالت ، حوزه‌ ، اقلیم ، اندازه زمین و مراد های کارفرمایان ، یک چاره واحد ضرورتا پاسخ قابل قبولی برای تمامی جا نخواهد بود از این رو تشخیص راهکار های باصرفه به عهده نوآوری و نوآوری طراح می باشد.

وضو
وضو ساختن از مقدمات واجب نماز میباشد لذا قابلیت وضو خریدن وا رفته با همگی تاسیسات و امکانات و کارایی های جنبی مرتبط با آن از نکات اساسی در طراحی برنامه کالبدی مسجد به حساب می‌آید . این قابلیت از روش هایی زیرا بعد ها آبگینه در حیات ، تعبیه امکانات مایحتاج در گوشه تراس و در بی نقص ترین صورت خویش به طور حوضخانه و وضوخانه هواخواهی می شود . استعمال ترکیبی از این چندین قابلیت در طرح ، علاوه بر مطبوع ساختن محیط جواب قابل قبولی هست برای مواردی که جمعیت نمازگزار به حداکثر گنجایش میرسد .

مثال ای از پیاده سازی مسجد

با تمرکز قانون ها پیاده سازی مساجد ،در انتخاب حالت عرصه وضوی آقایان و خانم ها باید به برخی نکات توجه کرد : رفت و آمد ها تلاقی نداشته باشند ، محدوده ها به نحوی باشند که حریم ها حفظ شوند و خانم ها به آسودگی برای وضو آماده گردند ، وضو بسازند و بعد از وضو ساختن نیز بتوانند بی بازدارنده به شبستان برسند . به علاوه حتی الامکان باید جهت باد و قرار گیری خدمات نیز در حیث گرفته شود .

در کنار وظیفه اصلی وضوخانه که ساخت و ساز قابلیت وضو به دست آوردن میباشد ، ظرایف دیگری نیز باید مورد دقت باشند . از آن گزاره اینکه برای وسائل یاروهمدم نمازگزار مثل کیف و کتاب ، چتر و کلاه ، و نیز لباس هایی که هنگام وضو کنده می شوند بایستی تمهیدات مطلوب اندیشید ، به گونه ای که‌این وسائل خیش نشوند و حفظ از آن ها نیز در طول وضو قابلیت پذیر باشد ( نظیر چوب لباسی ، سکو ، طاقچه و تدبیرها ابداعات دیگری که توسط طراح اندیشیده می‌شود ) .

وضوی اهل سنت با شستن پا همدم است که‌این باید در پیاده سازی وضوخانه مساجد وی مد نظر قرار گیرد . که ولی استاندارد های خاص خویش را دارااست . پیش گویی اینگونه امکانی هر جا که شرائط اذن دهد برای همگی مساجد توصیه شدنی هست .

در تعیین مصالح کف وضوخانه باید اعتنا کرد که به راحتی قابل شستشو باشد ، لیز نباشد ، حتی المقدور از رنگ های پر‌نور که با کوچکترین خاک و گلی مدام آلوده به حیث می آید غربت شود و البته بی دوام و جراحت پذبر نیز نباشد .

همان گونه که امام در جماعت مکلف به رعایت اضعف مامومین میباشد ، بنای مسجد نیز موردنیاز میباشد رعایت اکنون چنین اشخاص را بکند . به عنوان مثال توصیه می شود که حتی المقدور از اختلاف سطح بی جا و غیر ضروری در بین عرصه های مربوط به نماز دوری خواهد شد ، مگر اینکه مضیقه خاص یا این که ادله محکمی وجود داشته باشد که در آن شکل نیز ما یحتاج است تدبیرها جبرانی اندیشیده گردد . تعداد شیر های آب در وضوخانه مبتنی بر تعداد نمازگزار تقریب زده می‌گردد و خوب هست در پیاده سازی وضوخانه و تاسیسات آن از شیر های تک لوله به کار گرفت ، به گونه ای که در هر فصل از سال و بر پایه ی با دما قابل تهیه و تنظیم باشد .

آستانه ورود به مسجد
آنچه بیان شوید مروری بود بر خصوصیت های اصلی فضاهایی که کاسه اعمال روند مختلف نماز جماعت یعنی ورود به مسجد ، پاک سازی و وضو ساختن ، کندن کفش ، پیوستن به صف نمازگزاران ، و بالاخره اقامه نماز میباشند . در ادامه به موادسازنده کالبدی اساسی که در عرف ساخت مسجد تحت عنوان عنصرها تشکیل دهنده بنای مسجد بر شمرده می گردند اشاره می گردد .

مثال ای از پیاده سازی مسجد

صحن
با تمرکز قوانین پیاده سازی مساجد ،در مسیر مجاورت شدن نمازگزاران به شبستان معمولا صحن قرار میگیرد . این فضا وظایفی را به عهده دارااست که در مثال های جان دار به صورت و درجات مختلف به اجرا می رسند . برای مثال آن وظایف اینهاست : امداد به قرار گیری طرح در بستر خویش ، روی هم گذاشتن کارایی ها و موادسازنده متفاوت و متنوع در کلیتی واحد ، امداد به گسترش صف نمازگزاران یا این که استقرار مستمعین در مواردی که به هر استدلال شبستان از جمعیت مالامال میشود ( مثل نمازهای خاص یا این که مراسم اعیاد و وفیات ) ، مسافت گذاری ضروری فی مابین فضا های ورودی ، وضوخانه ، شبستان ، و بالاخره ایفای نقش مبدل میان فضای صحن و شبستان . در مثال های جانور صحن در دو شکل دیده میشود :

الف – صحن به طور کلان بنای شبستان را شامل میشود و شبستان همچون کوشک در بخشی از عرصه صحن استقرار می یابد . در این‌شرایط‌ سطح صحن به تناسب صورت و حالت آن برای عملکردهای متفاوت به خصوص دسترسی ها ساماندهی می‌گردد .

ب – صحن دارنده بدنه ای بدون نقص میباشد و فضایی درونی را می سازد که ایوان مسجد صورت می‌گیرد . و البته حیاط با رواق مطلوبتر می‌باشد . در پیاده سازی حیاط بایستی بعضا نکات توجه خواهد شد : تاثیرات مثبت فضای حیاط بر روحیه ی نمازگزار در آماده ساختن او برای عبادت و فراغت از شهر و هیاهوی آن ، که نباید تضعیف کردد ؛ بدنه های ایوان عالی می‌باشد به تلاش هایی تخصیص یابند که با نماز سنخیت داشته باشند و به حیثیت و شان تراس بیفزایند ( نظیر حیاط ، رواق ، کلاس ، ورودی ، کتابخانه ) .

مثال ای از پیاده سازی مسجد

در صورتی‌که ضرورت حکم به همجواری عملکردهای دیگری با ایوان مسجد اعطا کرد ، می بایست تمهیداتی اندیشید تا این همجواری تراس را از یکدستی و یکپارچگی نیاندازد ؛ و باید به شکلی در همجواری با صحن سامان یابد که با این مضمون‌ سازش داشته باشد و به یکپارچگی طرح از لحاظ هیبت سعی و مضمون‌ یاری دهد .

عوامل و اجزای کالبدی مسجد که در حین قبلی آیتم اعتنا طراحان و معماران بوده و فضای دلپذیری را برای حضور در مسجد فراهم می آورده اند ، این ها می باشند :

پیش ورودی و هشتی . دالان . رواق و صحن ( ایوان ) . آبگینه یا این که آب نما . حیاط . شبستان . گنبدخانه ( گنبد ) . مقصوره . محراب . مناره ( گلدسته ) .

همینطور توجه به بدنه ها و وسعت فرنگی مسجد . مقام نشانه ورودی در بدنه های فرنگی . تنوع عرصه ها و فضاهای داخلی . جایگاه بندی و نرخ‌گذاری فضاهای داخلی . هندسه به کار برده گردیده در همکف شبستان و مقاطع و عنصرها فضایی . استخوان بندی و ساختار .

محور بنا ای مساجد
امروزه دانش مهندسی ساختمان بسیار توسعه یافته میباشد ، به گونه ای که شاخه های متعددی با آن مرتبط میباشد . از آن پاراگراف می قدرت مهندسی بنا را اعلام‌کرد . فلسفه وجودی این بخش از مهندسی آن می باشد که اعضای قسمتهای متفاوت ساختمان بر طبق طرح مهندس معمار ، محاسبه میشود و موقعیت تحقیق هرمورد از جوارح و نهایتا مصالح موردنیاز در اجرای طرح را نیز مشخص نماید . واضح هست مهندس بنا در طرح اعضای ساختمان به کارداران گوناگون که به نحوی از انحا بر اعضاوجوارح اثر می‌گذارد توجه می نمایند و با مطالعه این عوامل برنامه ای جامع برای کاربرد مصالح ارائه می دهد و نهایتا اصول بنا ای سازه را معین می نماید . همان گونه که در پیشگفتار بیان شد ، مهندسان مسلمان بایستی به پیاده سازی و اجرای مسجد آشنا باشند و از عهده آن بر آیند . در امر مهندس بنا نیز همین سیرتکامل است .

مهندس بنا می بایست بداند که مسجد چیست و چه اهدافی در پیاده سازی و ایجاد کرد مسجد متبوع هست . او بایستی بداند مسجد یکی از نمادهای پر اسم و رسم جامعه اسلامی هست و باید برای نسل ها ، پا بر جا و پایدار باشد . براین اساس در طرح بنا ای مسجد ، ضرایب اعتقاد و باور بالاتری لازم میباشد و پژوهش ها مورد نیاز می بایست بسیار ریشه ای باشد تا بنا متبوع استحکام و دوام بیشتری داشته باشد . درباره‌ی رعایت مسائل مرتبط با بنا در پی مطالبی به اختصار آورده می‌گردد :

۱ – پژوهش و تست های زمین شناسی و خاک شناسی به صورت ظریف و پهناور صورت بپذیرد تا حالت زمین و خاک به درستی بدست آید .

۲ – همه توشه های وارد بر اعضاوجوارح به حساب آوردن گردد و جوارح با ضرایب هرچه دقیق تر طرح گردند .

۳ – کوشش گردد که تلفیقی مطلوب میان طرح معماری و اندازه های محاسباتی به وجود آید تا طرح جامع معماری و مبنا بنا ای با هماهنگی بی نقص رعایت شود . به این منظور مشورت و رابطه بسیار مجاورت طراح و محاسب ضروری هست .

۴ – نقشه های اجرایی ، ظریف و کامل رسم شوند و به موقع گزینه استفاده قرار گیرند .

۵ – با مد لحاظ قرار دادن طریق های اجرای اصولی به صورت کلی موارد از مصرف مصالح غیر استاندارد و نا مرغوب غیر وابسته غربت خواهد شد .

۶ – تست های مایحتاج پیش از عملیات با تمرکز و مطابقت و همخوانی با آیین طومار های دارای اعتبار اعمال گیرد .

۷ – در اجرای بنا های فلزی ، اجرای شاخک گذاری و ساخت اتصالات موردنیاز برای کلاف سازی و اصول زیر بندی نماها با تمرکز و مطابق اصول صورت بپذیرد .

۸ – در اجرای بنا های بتنی برای پایین بند سازی نماها باید از میلگرد مطمئن با قطر کافی استعمال شود و هنگام لینک میلگرد با بنا متبوع ، سر میلگرد در مجاورت پوسته تا داده خواهد شد . در اینصورت پوسته میلگرد تا گردیده به آرامی راست میگردد ، و مورد برای اتصالات در کلاف سازی جهت نماها آماده می آید .

در بنا های نیم اسکلت بتنی دارنده شناژ های عمودی و افقی ، مفاد اجرایی اتصالات با استخوان بندی سازه برای لینک و پیوند اسکلت نما سازی را می قدرت مانند نکات مطرح گردیده در ساختمان های بتنی به وجود آورد .

امروزه در بعضا مفاد کار صورت دادن به اسکلت بتنی ، در پوسته بندی تکوین و مادگی ( مقعر و محدب ) و در طرح های متعدد هندسی جاری ساختن می‌شود . به خصوص در مواقعی ، انواح قانونی بندی ها و کناره کشی بر اسکلت بتنی را با دورهای دیدنی قوسی در پوسته بندی ها به وجود می آوردند تا بعداز بتن ریزی و دکفره کردن پوسته ( گشوده شدن پوسته ) نیز اشکالی در اسکلت بتنی پدید نیاید . این کار از خصوصیت های شغل های هنری بر روی بتن به حساب می‌آید .

اجرای هیبت دهی به اسکلت بتنی ، در امر شغل های بتنی دارنده نمای اکسپوزه که در نوع خویش جذاب و گاهی بی مانند میباشد . اصالت اصل نماسازی در شغل های معماری اسلامی از قانون خاص خویش تاسی می نماید .شماره تلفن مسجد المهدی فلسطین مشهد به این ترتیب با تعصب خاص نسبت به این قانون ها و استفاده و منفعت گیری از آن ها ، چه در بنا های ماسونری ( آجری ) و چه در بنا های فلزی و نصفه اسکلت بتنی و مجموع اسکلت بتنی با نحوه میلگردهای مهاری مقاوم . تسمه کشی . نبشی کشی و بقیه اتصالات است که اصل و اساس زیربندی شغل های تزیینی معماری اسلامی و اسکلت و استخوان بندی کامل سازه ایجاد خواهد شد .

در بنا های فلزی اجرای کلاف بندی و پایین سازی ، اسکلت نماسازی نیز به وسیله اتصالات و جوش کاری اصولی و بسیار مطمئن و توشه بر قابل اجراست . با استعمال از اتصالات نام برده در بنا های فلزی می اقتدار شغل های متعددی جاری ساختن داد .رزرو مسجد المهدی فلسطین مشهد از جمله پایین بندی نماسازی ها بسیار شگرف و قشنگ ذیل اصول مبانی نماسازی برای زیر بندی و تیغه کشی برای شغل های گچ بری ؛ خطوط متعدد گچی و همینطور فارغ از زیر بندی تیغه توسط دستچین معقلی ، خطوط بنایی و معقلی ؛ شغل های بسیار زیبای کاشی معرق ؛ پنجره های معرق مشبک سازی ها ؛آدرس مسجد المهدی فلسطین مشهد مقرنس بندی ؛ قانونی بندی ؛ یزدی بندی ؛ سیرتکامل سازی ؛ طاسه سازی ؛ محراب سازی و پیشخان سازی هاست . همینطور می توان با ساختن جداره ای مدل و با ضخامت بسیار معدود و مقاوم با مسافت ای از اسکلت و استخوان بندی از سازه و با اتصالات مقاوم و کلاف پوششی کاذب به وجود آورد .

این اجرا وسیله اتصالات اصولی با بینش کافی پیاده سازی و بعد انجام میگردد .

از آن پاراگراف می شود به طریق اجرای گنبد با ( بنا فلزی ) اشاره کرد :

معمولا گنبد بر روی چهار ردیف قرار می‌گیرد ردیف ها با پیش گویی طول متبوع ، مسجد المهدی فلسطین مشهد کلاف مربع صورت ایجاد کرد می نمایند (a) بر روی دهانه ردیف ها ، چهار خرپا قرار می گیرد که سبب میشود این مربع به هشت ضلعی در زمان فراتر (b) تبدیل شود ( این طول حوزه‌ شکنج را تشکیل می‌دهد که در چهار کنج فیلپوش هایی ایجاد کرد می نماید .) یک رینگ هشت ضلعی بر روی خرپا ها قرار میگیرد (c) که وضعیت مورد نیاز برای قرارگیری ساق گنبد تولید خواهد شد . ساق گنبد به طول متبوع میرسد (d) و آنگاه پروفیل های قوس گنبد که قبلاً ایفا گردیده به روی ساق نصب می شود (e) .